چرا منیرو روانی پور مهم است؟

یکی از نویسندگانی که تحول چشمگیری در ادبیات داستانی به وجود آورده، منیرو روانی‌پور است که در آثار خود رئالیسم یا واقع‌گرایی و به ویژه رئالیسم جادویی را به کار گرفته است. از طرفی به دلیل پرداختن به ادبیات فولکلوریک جنوب و خلق صحنه‌های واقعی و کاربرد ضرب‌المثل‌ها کنایه‌ها و عبارات بومی به عنوان یک نویسنده‌ی فولکلور شناخته شده است.

زندگی:
منیرو روانی‌پور در ۲ مرداد ۱۳۳۳ در جفره (در نزدیکی بوشهر) متولد شده است. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در بوشهر گذراند و از دانشگاه شیراز در رشته‌ی روان‌شناسی فارغ التحصیل شد. سپس به آمریکا رفت و از دانشگاه ایندیانا در رشته علوم تربیتی فوق لیسانس گرفت.
روانی‌پور از سال ۱۳۶۰ داستان‌نویسی را شروع کرده است و نخستین کتابش «کنیزو» در سال ۱۳۶۷ منتشر شد. پس از آن تعداد زیادی داستان کوتاه و چند رمان نوشت. داستان «رعنا» از مجموعه‌ی «نازلی»، در دوره‌ی سوم ۱۳۸۲ جایزه‌ی گلشیری برگزیده شده‌ است.
روانی‌پور در کلاس‌های داستان‌نویسی با بابک تختی، پسر پهلوان تختی آشنا شد و ازدواج کردند. بابک تختی مدیر مسئول نشر قصه است.
در دهه‌ی تلخ شصت، نویسندگانی چون منیرو روانی‌پور و شهرنوش پارسی‌پور از تک‌صداهایی بودند که رنج و تنهایی زن ایرانی را هنرمندانه و جسورانه، فریاد کشیدند. روانی‌پور در سال ۱۳۸۵ از اولین حامیان «کمپین یک میلیون امضا برای تغییر قوانین تبعیض‌آمیز علیه زنان» در ایران بود.
داستان‌ها و رمان‌های منیرو روانی پور اغلب براساس تجربه‌ها و سفرهای دور و دراز او و قدرت تخیلی است که از کودکی با آن دمخور بوده. در نوشته‌های او خیلی وقت‌ها تخیل و واقعیت قابل تفکیک نیستند و زندگی در بیشتر داستان‌هایش درعین واقعیت در جهانی جادویی و سوررئال می‌گذرد.
یکی از ویژگی‌های مهم روانی‌پور استفاده از امکانات اینترنتی است. او با استفاده از فیس‌بوک و توییتر و بلاگ‌های متعدد با خوانندگانش در سراسر دنیا ارتباط برقرار کرده. او در بیشتر کشورهای جهان داستان خوانی و سخنرانی داشته وهم چنان به سفر و حضور در مجامع ادبی ادامه می‌دهد.
آثار دیگر روانی‌پور عبارتند از رمان «اهل غرق» (۱۳۶۸)، مجموعه‌داستان «سنگ‌های شیطان» (۱۳۶۹)، رمان «دل فولاد» (۱۳۶۹)، مجموعه‌داستان «سیریا، سیریا» (۱۳۷۲)، رمان «کولی کنار آتش» (۱۳۷۸)، مجموعه‌داستان «زن فرودگاه فرانکفورت» (۱۳۸۰) و مجموعه‌داستان «نازلی» (۱۳۸۱) , به علاوه‌ی چندین فیلمنامه، نمایشنامه و آثاری برای کودکان.

ویژگی آثار:
- تم اصلی داستان‌های روانی‌پور مبارزه‌ی آدمی با ناکامی‌ها ومصائب اجتماعی و طبیعی است و سرفراز بیرون آمدن از آتش سختی‌هاست.
- زن‌ها در داستان‌های او نقشی اساسی دارند و در گذر از رنج‌ها زندگی را تغییر می‌دهند واغلب آینده‌ای بهتر می‌سازند.

- بعضی از شخصیت‌های داستانی مانند مریم یا گلپر نیز در داستان‌های مختلف روانی‌پور بارها ظاهر می‌شوند.
- آن‌چه از مطالعه آثار روانی‌پور می‌توان درک کرد، این است که او در داستان‌هایش دغدغه‌ی استفاده از عناصر طبیعی و میل به قهرمان‌پروری در قالب شخصیت‌های زنانه را پی می‌گیرد. هر چند سبک و زبان نویسنده در طول سال‌ها تغییر می‌کند. دغدغه‌های او ثابت است؛ عناصر ویژه‌ی داستانی، طبیعت حاکم بر فضای داستان‌ها و نقش‌برجسته‌ی زن‌ها، از همان کتاب اول در داستان‌ها حضور دارند.
- در اولین مجموعه‌ی داستانی روانی‌پور «کنیزو» در سه داستان نخستش «کنیزو»، «شب بلند» و «آبی‌ها» عناصر تکرار شونده مهمی چون دریا و افسانه‌های آن، طلسم‌ها، پریان دریایی، ماهی‌گیران و زنان بومی، نمود چشم‌گیری دارد. این باورها در رمان «اهل غرق» تکامل می‌یابد.
- رمان «اهل غرق» یکی از شاخص‌ترین آثاری است که در کشور ما به شیوه‌ی رئالیسم جادویی به نگارش درآمده است، بیش از همه در شخصیت‌پردازی و فضاسازی تحت تأثیر این شیوه است. حضور عناصر وهمی و تخیلی از قبیل: پریان دریایی، غول زشت روی دریاها، نیمه انسانی بودن قهرمان اصلی داستان و … رمان را در زمره آثار رئالیستی جادویی جای داده است.
- روانی‌پور، از لغات جنوبی و بوشهری در آثارش استفاده می‌کند. همچنین از واژه‌های محلی نیز به وفور بهره می‌برد.
- شخصیت‌پردازی تمام داستان‌های روانی به یک شیوه صورت پذیرفته است. در بیشتر داستان‌های کوتاه و رمان‌های او شخصیت اصلی داستان زن است. او با دیدی اجتماعی در داستان‌هایش به زنان و مسائل آنان می‌پردازد. او حتی موضوعات کلیشه‌ای زنان را نیز بیان می‌کند.
- زنان در آثار روانی‌پور را می‌توان به سه گروه تقسیم کرد: زنان بومی، زنان شهری و زنان روشنفکر.
- زنان داستان‌های روانی جدا از همه این تفاوت‌ها خصوصیات مشترکی دارند. بیشتر آنها سرکش، قوی و مستقل هستند و در عشق پیشگامند.
- مادر در داستان‌های او چهره‌ی موجهی ندارد و مورد انتقاد است و یا به سکوت وادار شده است. او در داستان‌هایش به نیکی از مادر یاد نمی‌کند.
- مردان داستان‌های روانی‌پور نیز دو دسته‌اند: پدران و سایر مردان.
- شخصیت داستان‌های روانی‌پور ایستا نیستند و در خلال داستان‌های او در سال‌های متمادی متحول می‌شوند.


روانی‌پور یکی از موفق‌ترین زنان نویسنده‌ی ایرانی است که هنوز بر ادامه‌ی مسیر خود به قوت پیش پافشاری می‌کند و با مخاطبان جوان خود ارتباطی نزدیک برقرار است. خواندن آثار او به شناخت تصویر متفاوتی از زنان معاصر ایرانی کمک می‌کند؛ زنانی متفاوت که در ذهن خوانندگان ماندگار خواهند شد.


منابع:
شخصیت‌پردازی زنان و مردان در داستان‌های منیرو روانی‌پور، مرضیه کمالی سروستانی، هیچستان، 1391
روایت‌های بوم‌گرایانه، روزبه مرادی، پژوهش‌نامه زنان، 1397
نقد و بررسی «کنیزو»، فوزیه درویش‌زاده، تحقیقات جدید در علوم انسانی، 1395
بررسی و تحلیل حضور عناصر فولکلوریک در داستان‌های منیرو روانی‌پور، نرگس رضایی، پژوهش زبان و ادبیات فارسی، 1395
بررسی رئالیسم جادویی و تحلیل رمان «اهل غرق»، مریم رامین‌نیا، پژوهش‌های ادبی، 1384