هرمز شهدادی چرا ناگهان ننوشت؟

نویسنده : روزنامه اصفهان زیبا

هرمز شهدادی متولد 1328 در شهر نائین اصفهان را می‌توان یکی دیگر از نویسندگان مرموز این خطه دانست. وی که فارغ‌التحصیل رشته‌ی علوم سیاسی از دانشگاه تهران است، اواخر دهه‌ی 50 به آمریکا مهاجرت کرد و تا درجه‌ی دکتری به تحصیلات خود ادامه داد و پس از آن مشغول به تدریس در دانشگاه MIT شد. شهدادی همواره پیوند نزدیکی با جُنگ اصفهان داشت اما از اعضای ثابت آن به شمار نمی‌رفت. او هم به مانند نویسندگان دیگری از آن جمع همچون رضا فرخفال بیش از سه دهه از اذهان عمومی علاقه‌مندان به ادبیات داستانی ایران پنهان شد و به یکی از رازآلودترین نویسندگان معاصر بدل گشت. این که نویسندگان خوش‌آتیه‌ای مثل شهدادی و فرخفال رفتن را به ماندن و نوشتن ترجیح دادند، خود جای سؤال دارد. شاید روزی خودشان بیایند و جوابگوی این پرسش باشند. و یک مسئله‌ی دیگر این که چرا اصلاً در همان غربت خودخواسته ننوشته‌اند و یا اگر هم نگاشته‌اند چرا منتشر نکرده‌اند؟ نزدیک‌ترین نمونه از این‌گونه رفتار یک هنرمند را در عالم ادبیات شاید بتوان جی.دی سالینجر دانست. نویسنده‌ی معاصر و سرشناس آمریکایی که پس از شهرت یافتن با رمان «ناطور دشت» به ناگهان گوشه‌گیر شد و تمامی عمر خود را در مزرعه‌ای دور افتاده، پنهان از چشم جهانیان گذراند. این که چه عللی باعث دور و دورتر شدن هرچه بیشتر یک هنرمند از فضای هنری می‌شود، نیز خود می‌تواند به موضوعی برای یک پژوهش تبدیل شود اما حالا و پس از گذشت این سال‌ها تنها متر و معیار ما برای صحبت درباره‌ی نویسنده‌ای چون هرمز شهدادی محدود به آثار اندک به جا مانده از اوست. شهدادی از خود یک مجموعه داستان به نام «یک قصه‌ قدیمی» و رمان «شب هول» را به جای گذارده است. عمده شهرت او به خاطر نگارش رمان «شب هول» بوده که همواره جزو مهم‌ترین رمان‌های معاصر به شمار می‌رود. اولین اثر او یعنی مجموعه داستان «یک قصه قدیمی» که در سال 1355 توسط انتشارات امیرکبیر منتشر شد، همان‌طور که از نام اثر هم پیداست بیشتر در قالب قصه قرار می‌گیرد. هشت داستان این مجموعه، کوتاه است و به دور از هرگونه پیچیدگی در فرم و مضمون ارائه شده و بیشتر حول عقاید عامی و مشکلات روحی آدمی می‌چرخد. اما در رمان «شب هول» که سال 57 توسط کتاب زمان روانه بازار شد، انگار ما با نویسنده‌ای دیگر مواجه می‌شویم. فرم روایت و مضمون در این رمان اگرچه بعدها توسط زنده یاد هوشنگ گلشیری تقلیدی از رمان «بره گمشده راعی» دانسته شد اما به خودی خود گستره‌ای از زندگی تاریخی مردمان این سرزمین را روایت می‌کند، روایتی در بازه زمانی محدود (کمتر از یک شبانه روز) که در کلیت به تاریخ معاصر نقب می‌زند تا راوی چگونگی به وجود آمدن این شب و روزگار هول‌آمیز معاصر باشد، روایت جد پدری، پدر و راوی رمان در روزهای قبل از انقلاب اسلامی.