الدوز و عروسک سخنگو

الدوز نام دخترکی خیال پرداز، بازیگوش و باهوش است که همراه پدر و زن باباش در خانه ای روستایی زندگی می کنه. الدوز از تنهایی و غصه هم صحبت کلاغ ها و عروسک ها می شه و با همراهی پسرک همسایه که تنها دوست الدوز هست، ماجراهای شاد و جذابی رو در دو تا از قصه های صمد بهرنگی خلق می کنن. در مقدمه داستان از قول دختری با همین نام گفته شده که صمد بهرنگی این داستان ها رو از روی سرگذشت اون نوشته و این داستان ها حقیقت دارند. بهرنگی اول داستان الدوز و کلاغ ها رو نوشته و دو سال بعد در پاییز۱۳۴۶ داستان الدوز و عروسک سخنگو رو روایت کرده، درحالیکه در خود داستان ها اشاره شده اول ماجرای الدوز و عروسک اتفاق افتاده و بعد داستان کلاغ ها شروع شده است. در این داستان ها مرز واقعیت و خیال رو شکسته شده و تحقق آرزوهای بچه ها فانتزی های جذابی ایجاد کرده.
نویسنده در جای جای کتاب شما رو به حال و هوای زندگی در سال های دهه ۴۰ می بره و تصاویر جالبی از زندگی نسل قبل ترسیم می کند، از معماری خونه و روابط با همسایه ها گرفته تا تماشای ستاره ها در شب و سرمای هوا. صمد بهرنگی خودش در مقدمه تصریح کرده که:"ادبیات کودکان نباید فقط مبلغ محبت و نوع دوستی و قناعت و تواضع از نوع اخلاق مسیحیت باشد"، بلکه ادبیات کودک پلی است بین دنیای بی خبری و رویاهای شیرین با واقعیت های تلخ و دردآور. به اعتقاد بهرنگی کودک باید بدونه دروغگویی و دزدی وجود دارند و در بعضی قسمت های داستان هم شاهد دروغگویی بچه ها یا دزدی کلاغ ها هستیم.
تفکرات چپ گرا تا جایی در داستان های بهرنگی نقش دارند که حتی او به قهرمان داستان اش قول داده تا قصه هاش رو برای بچه های کارگر و فقیر بنویسه و بچه های ثروتمند و مرفه فقط در صورتیکه رفتارشون رو عوض کنن، اجازه داشته باشن قصه اون رو بخونن. این اشاره ها در دل قصه ها هم وجود دارن، مثلا در چندین جا شخصیت ها رفیق خطاب می شن و آشکارا مبارزه طبقه محروم و مطالبه حقوق از ثروتمندان دیده می شه.

صمد بهرنگی «صمد بهرنگی» در دوم تیر ۱۳۱۸ در محله چرنداب در جنوب بافت قدیمی شهر تبریز بدنیا آمد و در ۹ شهریور ۱۳۴۷ درگذشت.