مهشید امیرشاهی

تولد : مهشید امیرشاهی (۲۰ فروردین ۱۳۱۶ در کرمانشاه)، نویسنده، طنزپرداز، مترجم و روزنامه‌نگار ایرانی است.

مهشید امیرشاهی در تاریخ ۲۰ فروردین ۱۳۱۶ (۹ آوریل ۱۹۳۷) در کرمانشاه متولد شده‌است. او دومین دختر از سه دختر امیر امیرشاهی و مولود خانلری است. پدرش از قضات عالی‌رتبه و نشستهٔ دادگستری بود و مادرش از فعالان سیاسی و زنان برجستهٔ دوران خود به‌شمار می‌رفت. پدر وی با بسیاری از رجال دوران آشنایی و رفت‌وآمد داشت و مادرش به دلیل خویشاوندی و گرایش‌ها سیاسی با برخی از پایه‌گذاران حزب توده نظیر عبدالصمد کامبخش و اختر کامبخش، نورالدین کیانوری و مریم فیروز و احسان طبری ارتباط داشت.

تحصیلات ابتدایی و بخشی از دبیرستان را در مدارس فیروزکوهی و نوربخش انجام داد. سپس به شبانه‌روزی چارتر تاورز در ساسکس انگلستان رفت و بعد از اخذ A Level و O Levelهای لازم در دانشگاه لندن Woolwich Polytechnic به تحصیلات در رشتهٔ فیزیک ادامه داد. وی در تمام دورهٔ تحصیل خود شاگردی ممتاز بود.
پس از بازگشت به ایران در ابتدا (در سالهای ۱۹۶۰ میلادی) به تدریس فیزیک و ریاضی پرداخت. در اوقات فراغت به ترجمهٔ آثار ادبی مشغول بود. هنگامی که ترجمهٔ اثری از جیمز تربر را برای انتشار به مؤسسه انتشارات فرانکلین برد، از او دعوت به همکاری به عمل آمد و در آن مؤسسه به عنوان ویراستار کتاب‌های ادبی و علمی مشغول به کار شد. سپس با یاری نقاشان همکارش از جمله نورالدین زرین کلک و پرویز کلانتری، برنامهٔ انتشار کتاب‌های کودکان را در آنجا پایه‌ریزی کرد. او در این سمت کتاب‌های متعددی برای کودکان و نوجوانان ترجمه کرد. این ترجمه‌ها دو سال پیاپی از سوی شورای کتاب کودک به عنوان بهترین ترجمه‌های سال انتخاب شد. گرچه داستان‌نویسی را در نوجوانی شروع کرده بود، انتشار آثار خلاقانه‌اش را نیز طی سالهای اشتغالش در فرانکلین آغاز کرد.
بین سالهای ۱۳۴۵ تا ۱۳۴۹ پنج مجموعهٔ داستان کوتاه از مهشید امیرشاهی شامل کوچهٔ بن‌بست، سار بی بی خانم، بعد از روز آخر، به صیغهٔ اول شخص مفرد، منتخب داستان‌ها به چاپ رسید. بر خلاف عرف معمول نویسندگان داستانهای کوتاه ایران، از بین داستانهای منتشر شده در این مجموعه‌ها فقط سه تای آن‌ها پیشاپیش در نشریات چاپ شده‌است. نام، شهرت، شمارهٔ شناسنامه اول بار به تقاضای دانشجویان دانشگاه شیراز در نشریهٔ آن‌ها (آبنوس) منتشر شد. لابیرنت به تقاضای محمود خوشنام اول بار در ماهنامهٔ رودکی منتشر شد. صدای مرغ تنها به تقاضای غلامحسین ساعدی اول بار در فصلنامهٔ الفبا منتشر شد.
منتقدین در نقدهایی که در بارهٔ داستانهای کوتاه وی نوشته‌اند بر استقلال سبک، موفقیت در شخصیت پردازی و طنز او انگشت نهاده‌اند. جلال ستاری می‌گوید: «مهشید امیرشاهی بی‌گمان از بهترین قصه نویسان ماست… همهٔ آدم‌های داستان‌های مهشید در جای خودشان «محق» اند و ما می‌پذیریم که هر یک کاری جز آنچه کرد نمی‌توانست کرد و چیزی جز آنچه گفت نمی‌توانست گفت. احساس حقانیت آدم‌های قصه (چه خوب و چه بد) موجب می‌شود که ما آن‌ها را اگر دوست هم نداریم دست کم قبول داریم. من توفیقی بزرگ‌تر از این در کار قصه‌نویسی نمی‌شناسم.»

کتاب‌شناسی:

مجموعه‌داستان:
کوچه بن‌بست (۱۳۴۵–۱۹۶۶)
سار بی‌بی خانم (۱۳۴۷–۱۹۶۸)
بعد از روز آخر (۱۳۴۸–۱۹۶۹)
به صیغهٔ اوّل‌شخص مفرد (۱۳۴۹–۱۹۷۰)
منتخب داستان‌ها (۱۳۵۱–۱۹۷۲)
داستان‌های کوتاه (۱۳۷۷–۱۹۹۸)
سوری و شرکا [برگردان انگلیسی] (۱۳۷۴–۱۹۹۵)
افسانه‌های ایرانی عصر ما (۲۰۰۹)

رمان:
در حضر (۱۹۸۷)
در سفر (۱۹۹۵)
مادران و دختران (۱): عروسی عباس‌خان (۱۹۹۸)
مادران و دختران (۲): ده قدم خیر (۱۹۹۹)
مادران و دختران (۳): ماه عسل شهربانو (۲۰۰۰)
مادران و دختران (۴): حدیث نفس مهر اولیاء (۲۰۱۰)

سیاسی و اجتماعی:
هزار بیشه [مجموعه مقالات و مصاحبه‌ها] (۲۰۰۰)
یکرنگی ترجمه کتاب شاپور بختیار از فرانسوی به فارسی (۱۳۶۱–۱۹۸۲)

ترجمه:
افسانه‌های عصر ما، جمیز تربر
خانم گرابی…، جمیز تربر
سطح زندگی، دوروتی پارکر
عقدهٔ ادیپی من، فرانک اُکانر
معمای قتل مکبت، جمیز تربر
عروسی زید، طیب صالح
چار پارهٔ اسکندریه، لورنس دارل
زندگی‌نامهٔ آنتونیو گرامشی، جوزپه فیوری

ترجمه برای کودکان:
مرغ سرخ کوچولو
چهار توله سگ
من چه هستم
افسانه‌های پریان
شستی
داستان‌های شب
جغرافیای طلایی
سه خرس
سه داستان شب
داستان اتم
مری پاپینز
کارتنک شارلوت