امیل دورکم

تولد : داوید امیل دورکهایم (David Émile Durkheim - تلفظ فرانسوی: ​[eˈmil dyʀˈkɛm]) (زاده ۱۵ آوریل ۱۸۵۸ - درگذشته ۱۵ نوامبر ۱۹۱۷)، جامعه‌شناس بزرگ قرن نوزدهم و ابتدای قرن بیستم است.

به عقیدهٔ بسیاری، دورکیم بنیان‌گذار جامعه‌شناسی به شمار می‌رود. هرچند آگوست کنت به‌عنوان واضع واژهٔ جامعه‌شناسی شناخته می‌شود، ولی اولین کسی که توانست کرسی استادی جامعه‌شناسی را تأسیس کند، دورکیم بود. وی همچنین مؤسس سالنامهٔ جامعه‌شناسی در فرانسه است.
عمده کارهای دورکیم به مکتب اثبات‌گرایی گرایش دارد. او معتقد بود رخدادهای اجتماعی دارای واقعیت خاص خود هستند و ازنظر او می‌توان واقعیت‌های اجتماعی را همچون شیء موردبررسی قرارداد.نخستین اصل مشهور جامعه‌شناسی او این بود که " وقایع اجتماعی را باید همچون اشیا مطالعه کرد"
نوشته‌های دورکیم طیف وسیعی از عناوین و موضوعات گوناگون را شامل می‌شود. سه مضمون عمده موردتوجه او، یکی اهمیت جامعه‌شناسی به‌منزله یک علم تجربی؛ دیگری پیدایش فرد و فردیت و شکل‌گیری نظم اجتماعی نوین؛ و بالاخره ریشه‌ها و خصوصیات اقتدار اخلاقی در جامعه بود.
عنوان رسالهٔ دکترای دورکیم، دربارهٔ تقسیم‌کار اجتماعی است. در این اثر، وی به بررسی علل اجتماعی گذار از جامعهٔ سنتی به متجدد (از دیدگاه او، جامعهٔ مکانیکی به ارگانیک) می‌پردازد.
به‌منظور مطرح کردن جامعه‌شناسی به‌عنوان یک علم، دورکیم دفاعی فلسفی از آن را در کتاب قواعد روش جامعه‌شناسی (۱۸۹۴) – که به‌نوعی چکیدهٔ رسالهٔ دکترای اوست – مطرح کرده است. وی در این کتاب استدلال می‌کند که ازآنجایی‌که جامعه‌شناسی موضوع و روش مدون تحقیق دارد، می‌تواند به‌عنوان یک علم مطرح شود.

اثر مهم دیگر او در جامعه‌شناسی اثبات‌گرایانه (پوزیتویستی)، خودکشی (۱۸۹۷) نام دارد که وی در آن با استفاده از داده‌های آماری به دسته‌بندی میزان خودکشی در قشرها و جوامع مختلف می‌پردازد. وی در این کتاب چهار نوع خودکشی را از یکدیگر متمایز می‌سازد:

1. خودکشی خودخواهانه (Egoistic)
2. خودکشی دیگرخواهانه (Altruistic)
3. خودکشی آنومیک (Anomic)
4. خودکشی قضا و قدری (Fatalistic)

وی در مورد گذار جوامع اروپایی از وضعیت قبل از صنعتی شدن به وضعیت صنعتی و تأثیرات آن روی جامعه، با مرتبط ساختن فرهنگ و تغییر معتقد بود که صنعتی شدن نوع جدیدی از تقسیم‌کار را در اروپا به وجود آورد که باعث درهم‌شکسته شدن یک سلسله ارزش‌ها و هنجارهای مشترک اجتماعی شد. این مسئله می‌تواند منجر به حالت ناهنجاری فرهنگی و ازهم‌پاشیدگی وحدت اجتماعی گردد. این امر نیز به‌نوبه خود وجود دولت قدرتمند با اختیاراتی گسترده می‌طلبد در غیر این صورت جامعه سیر قهقرایی خواهد پیمود.

ازجمله مهم‌ترین آثار در حوزهٔ جامعه‌شناسی دین، کتاب صور بنیادی حیات دینی (۱۹۱۲) دورکیم است.

امیل دورکیم در ۱۵ نوامبر ۱۹۱۷ براثر سکته مغزی در پاریس درگذشت. جسد او در گورستان مون‌پارناس در پاریس دفن شد.