امیراسماعیل سامانی

اسماعیل سامانی (شوال ۲۳۴ هـ.ق.، فرغانه — صفر ۲۹۵ هـ.ق.، بخارا) از امیران دودمان سامانیان بود. وی شهر بخارا را به پایتختی برگزید و به زبان و فرهنگ ادبیات فارسی دلبستگی بسیار داشت و رودکی سروده‌ هایی در ستایش از ایشان دارد. ایشان خود را از دودمان بهرام چوبین می‌دانست و در راه زنده نگاه داشتن زبان فارسی تلاش بسیار نمودند.اسماعیل از سوی برادر بزرگترش نصر که نماینده و زمامدار خلیفه بغداد در خراسان به پایتختی سمرقند بود، به زمامداری بخارا گماشته شد. به دلیل کردار نیکویش به زودی مردمان را به خود جلب کرد. نصر با وی دچار اختلاف شد، اسماعیل در برابرش برخاست و پیروز گشت. با وجود کامیابی رفتار بزرگوارانه‌ ای با برادر داشت و حتی پس از نبرد با پیاده شدن از اسب بر پای برادر بوسه زد و برادر کوچکترش اسحاق را به دلیل پیاده نشدن از اسب در مقابل نصر سرزنش نمود. اسماعیل زمامداری سمرقند را دوباره به نصر سپرد.

این مجلد از سلسله کتاب‌های «خواندنی‌های تاریخی»، به زندگی‌نامه و شرح حال و تاریخ دوران امیر اسماعیل سامانی، موسس سلسله سامانیان اختصاص یافته که در شانزده فصل با این عناوین تنظیم شده است. ۱ـ دویست سال نخستین. ۲ـ حکومت‌های ایرانی ـ عربی. ۳ـ کارنامه حکومت‌های محلی. ۴ـ سیمای عمومی خلافت در آستانه حکومت سامانیان. ۵ـ سامانیان، جایگاه تاریخی. ۶ـ امیر اسماعیل، منش و عادات او. ۷ـ سیمای اجتماعی ـ اقتصادی عهد سامانی. ۸ـ آغاز قدرت مستقل امیر اسماعیل. ۹ـ امیر اسماعیل و خلیفه. ۱۰ـ صفاریان پس از یعقوب. ۱۱ـ نبرد غم‌انگیز دو هموطن. ۱۲ـ علویان تبرستان و امیر اسماعیل. ۱۳ـ غلامان ترک، در پویه قدرت. ۱۴ـ امیر اسماعیل در داستان‌ها و افسانه‌ها ۱۵ـ مرگ جانشینان و سرانجام. ۱۶ـ حکومت‌های ایرانی بعد از امیر اسماعیل. کتاب با تعدادی تصویر از سکه‌ها و آثار بجا مانده از دوران سامانیان همراه است و با فهرست اعلام خاتمه می‌پذیرد.

موضوع(ها):
اسماعیل سامانی، شاه‌ایران، ۲۹۵ - ۲۳۴ ق. - سرگذشتنامه
ایران - تاریخ - سامانیان، ۲۷۹ - ۳۸۹ق.

محمد احمد پناهی سمنانی محمداحمد پناهی سمنانی (زاده ۱۹ مهر ۱۳۱۳ - درگذشت ۲۵ دی ۱۳۹۵)، تاریخ‌نگار و نویسنده ایرانی، پژوهشگر ادبیات فولکلور و کارشناس تاریخ از دانشگاه تربیت معلم است.