ایران در بحران: زوال صفویه و سقوط اصفهان

«ایران در بحران: زوال صفویه و سقوط اصفهان» در سال 1393 به ترجمه‌ی حسن افشار از نشر مرکز وارد بازار شده است. این کتاب به درک ما از تاریخ ایران و دوره‌ای که باعث 2 قرن انحطاط و زوال در ایران شد، کمک زیادی می‌کند. نویسنده این کتاب، رودی متی، ایران‌شناس آمریکایی و نویسنده‌ی چندین کتاب درباره‌ی ایران است که در سال 2012 در کمبریج انگلستان برای این کتاب جایزه‌ی بهترین کتاب سال را برد. عنوان اصلی کتاب Persian in crisis است. نویسنده در بخش سپاس‌گزاری می‌‌گوید «کتاب حاضر ثمره‌ی سال‌ها تحقیق و تفکر است که از قریب 25 سال پیش آغاز شد، زمانی که دوره‌ی بسیار مغفول‌مانده‌ی حکومت شاه سلیمان را برای نگارش پایان‌نامه‌ام انتخاب کردم. فقط می‌توانم امیدوار باشم تحلیل‌ها و پاسخ‌هایی که در این اثر عرضه می‌کنم، نمودار پیشرفت فکری من در این ربع قرن باشند.»
پژوهشگران تاریخ ایران معمولاً سقوط ایران دوره صفویه را نتیجه طبیعی رکود و زوال سیاسی اجتناب‌ناپذیر و فساد اخلاقی ایران اواخر دوره‌ی صفویه می‌دانند. رودی متی که تخصص اصلی‌اش تاریخ دوره صفویه است، در این کتاب با نگاه دیگری به این مسأله، این دیدگاه سنتی را به چالش می‌کشد. او در این کتاب نو و سنت‌شکن، منابع قدیمی و سنتی را بازخوانی کرده است و منابع جدیدی را به منظور ارائه‌ی تصویری نو از صد سال پایانی دوره‌ی صفویه یعنی قبل از سقوط اصفهان در سال 1722 میلادی/ 1101 خورشیدی معرفی می‌کند. سقوط اصفهان به معنای پایان سلسله‌ی صفویه و آغاز دوره‌ای طولانی از آشفتگی و اغتشاش در تاریخ ایران است. این کتاب درباره‌ی معمای پیچیده‌ی فروپاشی ایران در دورانی است که غالب ایرانیان و عده بسیاری از محققان آن را نه فقط مرحله تکوین سرنوشت‌سازی در تاریخ این کشور، بلکه یکی از درخشان‌ترین روزگارانش می‌شناسند.
در این کتاب به طیف وسیعی از علل محیطی، اقتصادی، و بالاتر از همه سیاسی می‌پردازد تا نشان دهد چگونه تعامل دولت و جامعه با جهان خارج به گونه‌ای پیش رفت، که تضعیف و سقوط صفویه را به دنبال آورد.

۳۷۲ صفحه - وزیری (شومیز)

رودلف پی. متی