درک یک پایان

رمان "درک یک پایان" تلاشی است برای زیر سوال بردن درک ما از وقایع. داستان در یک دبیرستان شروع می شود، جایی که چهار همکلاسی با هم محفلی دارند و مصاحبتی راجع به موضوعات فلسفی. در یک تعطیلات آخر هفته یکی از دانش آموزان دبیرستان به اسم "رابسون" خودکشی می کند. رابسون پسری میانه حال است، هیچ چیز در او چشمگیر و برجسته نیست. خودکشی رابسون در محفل این چهار همکلاسی تحلیلی جدی نمی یابد، کسی برای خودکشی رابسون به دنبال دلیل فلسفی نمی گردد. چند سال بعد "ایدرئین فین" خودکشی می کند. باهوش ترین و اخلاقی ترین عضو آن گروه چهار نفره. بر خلاف رابسون میانه حال که در یادداشت خودکشی اش تنها نوشته بود "مامان مرا ببخش" ، ایدرئین نابغه یادداشتی فلسفی از خود به جا گذاشته است:
"زندگی هدیه ای است عطا شده به ما بی آن که خود بخواهیم؛ هر انسان اندیشمندی از نظر فلسفی وظیفه دارد ماهیت زندگی و شروط متمم آن را بررسی کند؛ و چنانکه تصمیم بگیرد که این هدیه ناخواسته را نپذیرد، وظیفه اخلاقی و انسانی این است که به تبعات آن تصمیم عمل شود."
راوی قصه و دیگران خودکشی ایدرئین را انتخاب یک فیلسوف نابغه می بینند که به دلیل برجستگی هوش و فضیلت اخلاقی تصمیمی متفاوت با شعور متعارف گرفته است.
اما چهل سال بعد دفتر خاطرات ایدرئین به دست "تونی" (راوی قصه) می رسد و این دفتر خاطرات سطحی دیگر از وقایع را آشکار و افشا می سازد. "تونی" در رمزگشایی از دفتر خاطرات ایدرئین نه تنها نگاهی متفاوت به خودکشی ایدرئین پیدا می کند که معنای بسیاری از وقایع گذشته برایش متفاوت می شود و با این معنای متفاوت حافظه و هویت خود "تونی" نیز مورد بازنگری و بازنویسی قرار می گیرند.
جولین بارنز موفق می شود در یک داستان رئال که ترکیبی از مشاهدات، تاملات و خاطرات راوی است یک موضوع مهم را طرح کند:
"آیا تاریخ، دروغ فاتحان است یا خودفریبی شکست خوردگان و یا هیچ کدام: تاریخ بیشتر خاطره های بازماندگان است که اغلب شان نه فاتح اند و نه غالب؟!"
کتاب "درک یک پایان" پیوستی ارزشمند نیز دارد:
گفتگوی شمسی عصار (نویسنده، فیلمساز، روزنامه نگار و موزیسین ایرانی مقیم فرانسه) با جولین بارنز راجع به داستان نویسی، این مصاحبه که در سال ۲۰۰۳ برای مجله "پاریس ریویو" انجام گرفته است برای علاقمندان به ادبیات بخصوص ادبیات داستانی حاوی نکات ارزشمندی است.

دکتر محمدرضا سرگلزایی (روانپزشک)

جولین بازنز